Zwierzęta, podobnie jak ludzie, potrzebują snu i odpoczynku, by zregenerować organizm i przywrócić nadwątlone siły. Oczywistym powinien być więc fakt, że i ryby nie stanowią tu żadnego wyjątku. A jednak dla niektórych nocne zwyczaje mieszkańców akwarium wciąż pozostają zagadką. Zobaczmy więc, jak ryby zapadają w sen, czy brak powiek rzeczywiście utrudnia im wypoczynek i jak rozpoznać śpiącą rybkę!

Jak rozpoznać, że ryba śpi?

Odpowiedź na pytanie o to, czy ryby śpią wydaje się całkiem oczywista – ryby to żywe stworzenia, które jak każde inne potrzebują należytej dawki odpoczynku w ciągu dnia. Wątpliwości budzi jednak kilka charakterystycznych cech budowy anatomicznej ryb, choćby fakt, że zwierzaki te nie posiadają powiek. Wydawać by się mogło, że brak tak ważnej części ciała uniemożliwia spokojny, głęboki sen czy choćby krótką drzemkę. Nie da się też ukryć, że ryby w przeciwieństwie do kotów czy psów nie wykazują żadnych oznak czy rytuałów, jakie można by skojarzyć z zapadaniem w sen. Mieszkańcy naszych akwariów nie chowają się w legowiskach, nie zwijają w kłębek, nie opierają na niczym głowy do snu, a nawet nigdzie się nie kładą. Jak zatem rozpoznać czy nasza rybka śpi, czy też nie?

Na szczęście jest to dość proste. Warto wiedzieć, że śpiąca rybka po prostu zastyga nieruchomo w miejscu. Jej oczy pozostają półotwarte, a ona sama zamiera w jednej pozycji, jakby zawieszona w toni wodnej. Ciekawy wyjątek stanowią tylko ryby z gatunki bocji wspaniałych, które zapadają w sen w pozycji półleżącej. Rybka ta podpływa bliżej dna i tam przewraca się na bok. Niektórzy mniej doświadczeni hodowcy na taki widok wpadają w panikę, sądząc, że ich pupil raz na zawsze pożegnał się z tym światem. Nic bardziej mylnego. Nieruchoma rybka po prostu śpi i nie ma potrzeby jej niepokoić.

Kiedy i gdzie najchętniej śpią ryby?

O jakiej porze dnia śpią ryby? Wiele zależy oczywiście od gatunku ryb oraz warunków w jakich żyją, ale zdecydowana większość zapada w głębszy sen nocą. A mówiąc dokładniej wtedy, gdy zapada zmrok. Podobne zwyczaje wykazuje również wiele ryb akwariowych, warto więc pamiętać o właściwej regulacji oświetlenia w celu zachowania harmonijnego cyklu dnia i nocy. Są oczywiście ryby, które śpią w ciągu dnia, a dopiero nocą stają się aktywne i wypływają na żer. Jak już wspomniano zależy to od przyzwyczajeń i cech gatunkowych danej rybki.

Warto wspomnieć również co nieco o innych nocnych rytuałach mieszkańców akwarium. Ciekawostką jest, że niektóre ryby na drzemkę udają się w zaciszne zakamarki zbiornika, podczas gdy innym miejsce nie robi żadnej różnicy. Są gatunki ryb, które śpią w grupach blisko dna akwarium, gdyż tak czują się bezpieczniej, oraz takie, które zasypiają samotnie, ukryte w gąszczu roślin.

Sen ryby, a sen człowieka

Kolejną zagadką jest to, jak u ryb przebiega proces zapadania w sen i co dzieje się wtedy z ich mózgiem. Zapaleni akwaryści zastanawiają się na przykład czy ich ulubieńcy śnią tak samo, jak człowiek i czy towarzyszą temu sny. Na ten temat prowadzono wiele badań, które zaprzeczyły takim podobieństwom. Wykazano, że ryby nie zapadają w fazę REM, czyli fazę snu głębokiego. To znaczy, że zwierzaki te nie śpią snem tak głębokim jak ludzie, psy czy koty. Ich sen przypomina raczej na wpół świadomy letarg, z którego ryby mogą przebudzić się każdej chwili i od razu podjąć normalną aktywność.

Oczywiście jest kilka gatunków, których zachowania odbiegają od tych norm. Niektóre ryby zapadają w głęboki stan hibernacji, w którym zwalniają wszelkie czynności życiowe, takie jak oddychanie czy metabolizm. Ciekawymi zwierzakami są między innymi okonie, które zapadają w sen tak głęboki, że na wybudzenie się z niego potrzebują nieco więcej czasu niż inne ryby.


Tekst: Angelika Podgajna
Zdjęcie: © Schiddrigkeit — istockphoto.com